Εκδόσεις
Όποιοι ενδιαφέρονται να αποκτήσουν τα βιβλία μας, μπορούν να απευθύνονται στα κεντρικά γραφεία του Κοινοτικού μας Συμβουλίου κατά τις εργάσιμες ώρες και μέρες.
Για την έκδοση του εντύπου αυτού εργάστηκαν οι ακόλουθοι:
Φωτογράφιση
- Αντρέας Θεοφανίδης
- Γιαννάκης Ιωάννου
- Τάκης Δημητριάδης
Διαχωρισμός χρωμάτων - Εκτύπωση
- PRINTCO LTD.
Συνέβαλαν
- Χρήστος Ζαντήρας
- Κυριάκος Κυριάκου
- Ελένη Πετροπούλου
- Μιχάλης Κκαϊλής
* Χρησιμοποιήθηκε υλικό από το βιβλίο «Κύπρος-Μνήμη και Αγάπη με το φακό του Γιώργου Σεφέρη».
Χορηγός
ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΑ ΧΩΡΙΟΥ - ΝΗΣΟΥ
ΟΜΑΔΑ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Για τη συγγραφή αυτής της Τοπικής Μελέτης εργάστηκαν οι ακόλουθοι:
- Χρήστος Κ. Ζαντήρας ( Φιλόλογος )
- Μιχάλης Κκαϊλής ( Γραμματέας Κοινοτικού Συμβουλίου Π.Χ.Ν.)
- Κυριάκος Κυριάκου ( Δάσκαλος )
- Πετρούλα Αρναούτη ( Νηπιαγωγός )
- Ελένη Πετροπούλου - Παναγιώτου (Αρχιτέκτονας )
Συμμετοχή στο αρχικό στάδιο:
- Χρυσούλα Χαραλάμπους ( Φιλόλογος )
Για τη φωτογράφιση:
- Γιαννάκης Ιωάννου
- Αντρέας θεοφανίδης
- Τάκης Δημητριάδης
Για τη δακτυλογράφηση των κειμένων:
- Κάτια Μιχαήλ
- Στάλω Ηρακλέους
Γενική επιμέλεια της ύλης:
- Χρήστος Κ. Ζαντήρας
Εξώφυλλο:
- Πηνελόπη Λοϊζίδου
- Μαίρη Χάματσου
Τυπώθηκε:
- ΠΡΙΝΤΚΟ ΛΤΔ SΒΝ 9963-8631-0-8Ι
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
- Πρόλογος από την Επιτροπή Συγγραφής του βιβλίου
- Αφιέρωμα στους Πεσόντες και Αγνοούμενους
- Χαιρετισμός από το Κοινοτικό Συμβούλιο
- Χαιρετισμός Αγάπης
- Γράμμα από τον Αρχάγγελο Ρόδου
ΤΑ ΔΥΟ ΧΩΡΙΑ
- Η Νήσου
- Γεωγραφική θέση
- Ονομασία
- Πληθυσμιακά στοιχεία
- Ιστορικά στοιχεία
- Το Πέρα Χωριό
- Γεωγραφική θέση
- Ονομασία
- Γεωλογικά-Κτηματολογικά στοιχεία
- Πληθυσμιακά στοιχεία
- Ιστορικά στοιχεία
- Σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων
- Οι εκτοπισμένοι στο Πέρα Χωριό και Νήσου
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΙΚΙΣΜΩΝ
- Νήσου
- Πέρα Χωριό
- Γενικά
- Οι προσφυγικοί συνοικισμοί
- Τοπωνύμια των κοινοτήτων μας
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ
- Το ξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων στο Πέρα Χωριό
- Η κατακόμβη του Αγίου Ευτυχίου στη Νήσου
- Το ξωκλήσι του'Αη Γιώρκη της Πηγής στο Πέρα Χωριό
- Η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας στο Πέρα Χωριό
- Η Παναγία η Χρυσοπερότσα
- Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη Νήσου
- Ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
- Χριστιανικοί Σύνδεσμοι και Κατηχητικό
- Το τζαμί στη Νήσου
ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ
- Γεωργικές ασχολίες
- Το επάγγελμα του γεωργού
- Οι βούχες
- Η καλλιέργεια του βαμβακιού
- Οι μύλοι
- Αμπελοκαλλιέργεια
- Το επάγγελμα του βοσκού
- Αγγειοπλαστείο
- Σχολές κοπτικής και ραπτικής
- Παλιές ενδυμασίες
- Διατροφή
- Η παρασκευή του ψωμιού
- Παραδοσιακά εδέσματα
- Ψυχαγωγία - Κινηματογράφος
ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
- Προετοιμασία για το σαρανταήμερο των Χριστουγέννων
- Πρωτοχρονιά
- Τα Κάλαντα
- Οι Σήκωσες
- Η Αγία Εβδομάδα
- Έθιμα του γάμου
- Τελετή του γάμου
- Έθιμα της γέννησης
- Νεκρικά έθιμα και δοξασίες
- Έθιμα για τα παιδιά
- Προλήψεις και δεισιδαιμονίες
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
- Η εκπαίδευση στα παλιά χρόνια
- Δάσκαλοι που υπηρέτησαν από το 1906-1958
- Το οκτατάξιο σχολείο
- Η εκπαίδευση σήμερα
- Δημοτική εκπαίδευση
- Προδημοτική εκπαίδευση
- Μέση εκπαίδευση
- Ιδιωτική εκπαίδευση
- Ποιητική δημιουργία στις κοινότητες μας
- Ο Λαϊκός ποιητής Βάσος Γερμασοΐτης
- Λαϊκή- έμμετρη ποίηση
- Αναφορές από λογοτέχνες ποιητές
ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
- Χωριτική Αρχή
- Συμβούλιο Βελτιώσεως
- Κοινοτικό Συμβούλιο
- ΜΕΑ/7 Συμβουλίου Βελτιώσεως
- Κοινοτάρχες από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα
- Κοινοτική χορωδία
- Τα μέλη της χορωδίας
- Διδυμοποίηση με το Δήμο Αρχαγγέλου Ρόδου
- Ο Αρχάγγελος Ρόδου
- Συμβούλιο κοινοτικής ευημερίας Πέρα Χωριού και Νήσου
- Πολυδύναμο Περιφερειακό Κέντρο Φροντίδας Ηλικιωμένων
- Λογότυπο Κοινοτικού Συμβουλίου
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
- Αγώνας ΕΟΚΑ 1955-1959
- Συγκρούσεις στην Τηλλυριά.
- Τουρκική εισβολή 1974
- Αγνοούμενοι
- Έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι
ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΑ ΣΥΝΟΛΑ ΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ
- ΣΠΕ Πέρα Χωριού-Νήσου
- Σωματείο «Ερυθρός Αστέρας»
- ΜΕΑΠ (Μικτή Ερυθρού Αστέρα-Προόδου)
- «Σαγιά»
- Εθνικόφρονα Σωματεία 0X1
- Λαογραφικός Όμιλος «Η Ρήγαινα»
- Λέσχη Νεολαίας «Πρόοδος» Νήσου
- Πολιτιστικός Αθλητικός Σύλλογος «Ηρακλής» Νήσου-Πέρα Χωρίου
- Φωτογραφικά στιγμιότυπα από τα δύο χωριά Αντί Επιλόγου
- Έδωσαν Πληροφορίες
- Ελληνική Βιβλιογραφία
Πρόλογος
Ο κάθε άνθρωπος μέσα του συντηρεί την έμφυτη ανάγκη να γνωρίσει την ιστορία του, τις ρίζες του, την παράδοσή του. Τότε μόνο μπορεί να προσβλέπει αισιόδοξα στο μέλλον.
Από μικρά παιδιά γυροφέρναμε τα χώματα των κοινοτήτων μας, απολαμβάνοντας με τις αθώες μας ψυχές τις ομορφιές των δέντρων, των λουλουδιών, του ποταμού μας. Μυριζόμασταν πρωτόγνωρα αρώματα καθώς γινόμασταν ένα με τη γης, καθώς ο παιδικός ιδρώτας ερωτοτροπούσε στα παιχνίδια μας με το χώμα που πάνω σε κείνο περπάτησαν πριν από τόσα και τόσα χρόνια αλλόκοτες μορφές, χαμένες στα βάθη της ιστορίας. Συναπαντούσαμε κατοίκους με τις παραδοσιακές βράκες και τη μαντίλα στο κεφάλι. Άλλοτε πάνω στο άλογο, τις καμήλες, το γαϊδουράκι κι άλλοτε στηριγμένοι με τα ροζιασμένα χέρια τους στο μπαστούνι του χρόνου να σκύβουν στη γης.
Κι όταν ανέλπιστα χάσαμε τα μάτια της ψυχής μας, βαλθήκαμε να γράψουμε πάνω στο χαρτί ή καλύτερα να ζωγραφίσουμε αυτές τις εικόνες. Τότε συνειδητοποιήσαμε πόσο δύσκολο είναι να καταφέρεις με μια ανάσα να εισπνεύσεις τον αέρα τον τόπο σου, μαζί με όλους εκείνους που πριν από σένα τον κατέβασαν στα πνεμόνια τους ή ακόμα που προσπάθησαν να τον ξεπετάξουν με ένα βαθύ αναστεναγμό.
Η ομάδα συγγραφής τον βιβλίου για τις Κοινότητές μας, ύστερα από πολύχρονη και επίπονη εργασία, μέσα από συνεντεύξεις και βιβλιογραφία, βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να παραδώσει στους συγχωριανούς μας, και όχι μόνο, το βιβλίο αυτό, που σίγουρα δε στοχεύει σε επιστημονικές δάφνες, αλλά αποσκοπεί πρώτιστα στο να διασώσει την παράδοση και να συντηρήσει τη νοσταλγία.
Γυρνώντας και ανασκαλίζοντας το παρελθόν είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να καταγραφεί με κάθε λεπτομέρεια η πολιτιστική ζωή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Για τις οποιεσδήποτε τυχόν παραλείψεις επικαλούμαστε την επιείκειά σας και φιλοδοξούμε να τις συμπληρώσουμε σε κατοπινό στάδιο.
Ακόμα ευελπιστούμε και το ευχόμαστε ολόψυχα πως το ταπεινό μας έργο θα βρει μιμητές που θα μπορέσουν να συμπληρώσουν τα γραφόμενά μας, διασώζοντας ταυτόχρονα και το μεγάλο πλούτο της λαϊκής κληρονομιάς και της ιστορίας του τόπου μας.
Τελειώνοντας, η ομάδα συγγραφής του βιβλίου εκφράζει άπειρες ευχαριστίες σε όλους όσοι συνέβαλαν με οποιοδήποτε τρόπο στην έκδοση του βιβλίου τούτου.
Ομάδα Συγγραφής του βιβλίου
Αφιερώνεται
Στους πεσόντες και αγνοούμενους των δύο κοινοτήτων μας από τα γεγονότα τον 1963 και από την τουρκική εισβολή τον 1974 στο νησί μας,ευελπιστώντας πως κάθε κάτοικος και όχι μόνο, με συγκίνηση αλλά και περηφάνια, παίρνει στα χέρια τον τούτο το βιβλίο για να ταξιδέψει μέσα στο χρόνο,ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του που γράφτηκαν επίπονα αλλά κυρίως με αγάπη και μεράκι,με σκοπό να ξαναζωντανέψει αλλά και να διατηρήσει μέσα στο χρόνο την ιστορία που πλάθεται και θα πλάθεται στο διηνεκές, τόσο από αυτούς που πέρασαν αλλά και από αυτούς που θα έλθουν στο μέλλον.
Χαιρετισμός
Χαιρετίζουμε την έκδοση του πρώτου βιβλίου για τα δυο χωριά μας και συγχαίρουμε όλους τους συντελεστές για την κοπιαστική δουλειά της συγγραφής ενός τέτοιου αξιόλογου και καθόλα άρτιου έργου.
Η ύπαρξη του βιβλίου σαν τέτοιου, αλλά κυρίως η κυκλοφορία του πέρα από τις δυο κοινότητες και σε ολόκληρη την Κύπρο, αλλά και στο εξωτερικό, δίνουν τη δυνατότητα στον κάθε αναγνώστη να γνωρίσει τα ιστορικά, γεωγραφικά, πολιτισμικά και άλλα στοιχεία, τα οποία συνθέτουν την ταυτότητα και την κοινή ιστορία των δυο χωριών.
Ευχαριστούμε όλους όσοι συνέβαλαν με οποιοδήποτε τρόπο στην επίτευξη του στόχου αυτόν, είτε οικονομικά είτε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, αλλά ιδιαίτερα ευχαριστούμε την ομάδα συγγραφής του βιβλίου, η οποία εργάστηκε όσο χρόνο χρειάστηκε, αφιλοκερδώς. Ευχαριστούμε επίσης όσους πρόσφεραν πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό.
Ιδιαίτερα ευχαριστίες απευθύνουμε στη Σ.Π.Ε. Πέρα Χωριού-Νήσου και στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες τον Υπουργείου Παιδείας για την οικονομική ενίσχυσή τους.
Το Κοινοτικό Συμβούλιο Πέρα Χωριού και Νήσου
Γράμμα από τον Αρχάγγελο Ρόδου
"Η πιο ιερή μορφή της θεωρίας είναι η πράξη" Λόγια παρμένα από το Νίκο Καζαντζάκη.
Κάνατε λοιπόν πράξη, αγαπητοί μας συγχωριανοί, την έκδοση αυτού του λαογραφικού θησαυρίσματος.
Η καταγραφή της άγραφης προφορικής παράδοσης είναι μια εργασία ιδιαίτερα επίπονη, μακρόχρονη και ιδιαίτερα πολύτιμη για την επιστημονική έρευνα.
Με τρόπο αυθεντικό, με γλωσσική σαφήνεια και ωραιότατη λογοτεχνική αφήγηση, η συγγραφική ομάδα παραθέτει τις εκφράσεις αυτές, ερμηνεύει τις ρίζες, τον τρόπο που ειπώθηκαν, την αλληγορία τους και δίνει στον αναγνώστη ένα κείμενο διαφορετικό από ό,τι κατά καιρούς μας έχουν δώσει άλλοι συλλέκτες του λαογραφικού μας πλούτου.
Οφείλω λοιπόν να εκφράσω το θαυμασμό μου αλλά και των συνδημοτών μου, του Δήμου Αρχαγγέλου, στη συγγραφική ομάδα του έργου, που είχε την ανεξάντλητη υπομονή και το μεράκι να ασχοληθεί με λαογραφικά θέματα.
Η γνώση της λαογραφίας μας οδηγεί σε συνάντηση με το γλωσσικό μας πλούτο, τα ήθη και έθιμα.
Θεοδόσης Κολιάδης Δήμαρχος Αρχαγγέλου Ρόδου